Routes naar het voortgezet onderwijs

Bevoegdheden

In het voortgezet onderwijs bestaan twee bevoegdheden waarmee je les mag geven, namelijk; een eerstegraads bevoegdheid en een tweedegraads bevoegdheid.

Met een tweedegraads bevoegdheid specialiseer je je in één schoolvak of beroepsprofiel. Je kunt dan lesgeven in:

• het vmbo;

• het voortgezet speciaal onderwijs;

• het praktijkonderwijs;

• het middelbaar beroepsonderwijs (mbo), waar ook volwasseneneducatie onder valt;

• het primair onderwijs, mits je daar het vak geeft waarvoor je je bevoegdheid hebt gehaald.

• de onderbouw van havo en vwo (klas 1, 2, 3);

Met een eerstegraads bevoegdheid specialiseer je je ook in één schoolvak en mag je lesgeven aan dezelfde klassen als met een tweedegraads bevoegdheid. Daarnaast ben je bevoegd om les te geven  in de bovenbouw van havo en vwo.

Routes naar een tweedegraads bevoegdheid

Om je tweedegraads bevoegdheid te halen heb je verschillende mogelijkheden. Hieronder bespreken we alle routes in het kort.

Voltijd of deeltijdopleiding

Voor elk schoolvak of beroepsprofiel kun je een lerarenopleiding volgen aan een hogeschool, in voltijd of in deeltijd. Bij de voltijdvariant kun je ervan uitgaan dat je de hele werkweek bezig bent met studeren en stagelopen. De deeltijdvariant bestaat uit meer zelfstudie, waardoor dit vaak een fijne route is voor overstappers. Bij deze variant krijg je meestal wekelijks één dag of twee avonden les en loop je één dag stage. De opleiding duurt 2,5 tot 4 jaar, afhankelijk van eventuele vrijstellingen.

Zij-instroomtraject

Als jouw vooropleiding minimaal een hbo-bachelor is én deze vakinhoudelijk verwant is aan het vak dat je wilt geven, ben je in principe toelaatbaar voor een zij-instroomtraject. Dit is een leer-werktraject op maat van maximaal 2 jaar, waarbij je vanaf dag 1 al als leerkracht aan de slag gaat op een school en ondertussen vakken van de lerarenopleiding volgt. Dit zijn voornamelijk pedagogische en didactische vakken, omdat je vakinhoudelijke kennis al grotendeels op zak hebt door je vooropleiding. In een geschiktheidsonderzoek wordt vooraf bepaald of je in staat bent om direct voor de klas te staan en of het voor jou haalbaar is om binnen twee jaar je bevoegdheid te halen. Daarbij wordt er gekeken naar je vooropleidingen en je werkervaring. Bij dit traject zul je wel zelf een aanstelling op een school moeten vinden voordat je kunt beginnen. De studiekosten betaal je bij dit traject niet zelf, jouw werkgever vraagt hiervoor subsidie aan.

Kopopleiding

Via een kopopleiding kun je in één jaar een tweedegraads lesbevoegdheid halen aan een hogeschool. De kopopleiding is een voltijdstudie. Je komt in aanmerking voor een kopopleiding als je een vakinhoudelijk verwante bachelor op zak hebt. Je vindt die verwantschap in een algemene verwantschapstabel en op de websites van hogescholen.

Beperkte tweedegraads bevoegdheid

Met een beperkte tweedegraads bevoegdheid mag je alleen lesgeven in het vmbo en in de onderbouw van havo en vwo. Je haalt deze bevoegdheid via een universitaire educatieve module. Dit is een voltijdopleiding van een half jaar. Je kunt de opleiding ook als minor volgen tijdens je wo-bachelor.

Routes naar een eerstegraads bevoegdheid

Als je een eerstegraads bevoegdheid wilt halen, moet je altijd een vakinhoudelijk verwante vooropleiding hebben gedaan. Hieronder staan de verschillende masters waarmee je een eerstegraads bevoegdheid kunt halen.

Tweejarige universitaire master

Tijdens een 2-jarige educatieve master combineer je het 1-jarige programma van een wo-masteropleiding die inhoudelijk aan het schoolvak verwant is met het programma van de 1-jarige educatieve wo-master. Om toegelaten te worden voor een 2-jarige educatieve master heb je een afgeronde wo-bachelor nodig die verwant is aan een schoolvak. De toelatingscommissie van een universiteit beoordeelt uiteindelijk of jouw vooropleiding voldoende aansluit om je rechtstreeks toe te laten of via een schakelprogramma.

Deze master duurt twee jaar wanneer je hem in voltijd volgt. Op sommige universiteiten kan het ook in deeltijd, dan duurt de opleiding drie tot vier jaar.

Eenjarige universitaire master

Er wordt tijdens de 1-jarige educatieve master geen aandacht meer besteed aan de inhoud van het schoolvak, in het studieprogramma staan alleen (vak)didactiek en pedagogiek centraal. Daarnaast loop je stage, waarbij je de geleerde theorie direct in de praktijk brengt. Omdat de 1-jarige educatieve wo-master een post-master is, kun je alleen worden toegelaten als je al een universitaire master hebt afgerond. Belangrijk hierbij is dat je tijdens je wo-bachelor en/of -master minimaal 120 studiepunten (ECTS) hebt behaald die verwant zijn aan het schoolvak waarvoor je de bevoegdheid zou willen halen.

Zij-instroomtraject

Je kunt je eerstegraads bevoegdheid ook halen via een zij-instroomtraject, mits je toelaatbaar bent voor de eenjarige universitaire master. Tijdens dit traject volg je namelijk dezelfde master, maar omdat je hem combineert met een baan als docent, doe je er maximaal twee jaar over. Ook hier geldt dat je van tevoren door een geschiktheidsonderzoek heen moet en dat je zelf een aanstelling op een school vindt. Bij dit traject combineer je namelijk leren met werken. Het is een gesubsidieerd traject, waardoor je zelf niet de studiekosten hoeft te betalen, jouw werkgever vraagt hier subsidie voor aan.

Hbo-master

Als je al een tweedegraads bevoegdheid op zak hebt, kun je ook aan een hogeschool doorstuderen voor een eerstegraads bevoegdheid voor hetzelfde vak. In deze opleiding wordt de vakinhoudelijke kennis vergroot, zodat je ook boven de lesstof van de havo/vwo-bovenbouw staat. Daarnaast bouw je verder aan je reeds verworven didactische en pedagogische vaardigheden.

Op sommige hogescholen kun je ook zij-instromen voor je eerstegraads bevoegdheid als je al een tweedegraads bevoegdheid voor hetzelfde vak hebt.

In dit artikel hebben we de meest gangbare routes besproken om leerkracht te worden in het voortgezet onderwijs. Voor meer details en andere routes verwijzen we je graag door naar de kennisbank van het Onderwijsloket, waar je veel artikelen kunt vinden over de overstap naar het onderwijs. Alle mogelijke routes vind je in de routetool, en alle lerarenopleidingen vind je in de onderwijsnavigator. Je kunt natuurlijk ook altijd contact opnemen met het Onderwijsloket voor informatie en persoonlijk advies.