Overstapper in beeld
Iemand die een stap naar het onderwijs overweegt, doet dat niet over één nacht ijs. Bij Onderwijs in zien we de overstap als een klantreis: met verschillende fases die allen hun eigen vragen en behoeftes bij de overstappers oproepen.
Geschreven door
Gepubliceerd op:06/10/2023
Laatst bijgewerkt op:
Met het Onderwijsloket hebben we in de afgelopen 4 jaar direct contact gehad met meer dan 8.000 potentiële overstappers, over een grote variëteit aan vragen. Veel van deze vragen vallen binnen de scope en expertise van het Onderwijsloket, waarbij de overstappers goed geholpen kunnen worden. Soms zijn er ook vragen van overstappers die buiten de scope vallen van het Onderwijsloket. Daarvoor worden ze dan doorverwezen naar andere initiatieven (opleiders, regioloketten, experts, organisaties, etc.).
Hieronder beschrijven we vanuit onze ervaring met de 8000+ adviesvragers, welke vragen overstappers hebben vanaf hun eerste oriëntatie tot aan hun start in het onderwijs (fase 2 t/m 6 uit de klantreis). We hopen hiermee dat ieder, die ook in de klantreis actief is, gebruik kan maken van de inzichten die het Onderwijsloket in de afgelopen 4 jaar heeft opgedaan.
Van oriëntatie tot start
Elke overstapper is uniek en heeft een eigen voorkeur voor de manier waarop hij zich wil oriënteren. De een start met lezen, de ander gaat liever meteen ervaren in de praktijk en de derde persoon belt direct voor persoonlijk advies over zijn situatie. Ook zijn er overeenkomsten te vinden. Zo zijn veel overstappers benieuwd hoe een dag als leraar eruit ziet, hoe je een les voorbereidt, in hoeverre je samenwerkt met collega’s en wat je naast het lesgeven nog meer doet. De potentiele overstapper kan op verschillende manieren antwoorden zoeken op zijn vragen. Je kunt je op het internet inlezen, een meeloopdag plannen, (video)bellen met een ervaringsdeskundige en nog veel meer.
Om een keuze te kunnen maken in de manier van oriënteren, is het belangrijk dat het voor de overstapper duidelijk is welk aanbod en mogelijkheden er zijn en bij wie ze terecht kunnen. Zo kan ieder de route volgen die goed bij hem past en zo zijn orientatiefase op maat doorlopen.
De vragen die een overstapper heeft, kunnen worden gekoppeld aan de fase waarin hij zich bevindt. In een oriëntatiefase heeft de overstapper andere vragen, dan bijvoorbeeld in de voorbereidingsfase (de fase waarin je je voorbereidt op een start in het onderwijs). Hieronder volgt een uitleg per fase die de overstapper doorloopt, met de vragen en behoeftes die zich in die fase voordoen.
1. Interesseren
Er is interesse in werken in het onderwijs. Ergens is dit idee ontstaan, of dat nou in een podcast is, de verjaardag van de buurvrouw of via een wervingscampagne over werken in het onderwijs. Er is een vlammetje aangewakkerd. 🔥
2. Oriënteren
Nadat iemands interesse is gewekt begint de fase van oriëntatie. De type vragen die hierin gesteld worden, zijn in de volgende subcategorieën te vatten:
- Oriëntatie op het onderwijs - Wat voor verschillende scholen en onderwijsvormen zijn er?
- Oriëntatie op het beroep - Wat voor functies zijn er allemaal binnen een school? - Hoe ziet je dag eruit? - Welke passen er bij mij? - Wat moet je daarvoor kunnen? – Is de werkdruk echt zo hoog?
- Oriëntatie op de sector - Welke sectoren zijn er? - Hoe is het om daarin te werken? – Welke bevoegdheid heb je waarvoor nodig?
- Oriëntatie op de route – Welk diploma heb ik daarvoor nodig? - Hoelang duurt zo een opleiding? - Ben ik daarvoor toelaatbaar? - Waar kan ik die opleiding volgen? – Zijn er ook georganiseerde trajecten?
- Oriëntatie op de praktische zaken - Hoeveel tijd en geld kost mij dat? - Is daar een subsidie voor? - Kan ik daarnaast ook werken? - Wat is het salaris?
Al deze inhoudelijke vragen die horen bij bovenstaande subcategorieën, zijn te koppelen aan een behoefte aan bepaalde faciliteiten die de vraag beantwoorden. Hieronder een overzicht van verschillende varianten hiervan:
- Zijn er artikelen met informatie over de verschillende routes naar het onderwijs?
- Kan iemand mij uitleg geven over al die routes?
- Kan ik ergens meelopen op een school?
- Kan ik meer inzicht krijgen in het beroep en of ik dat kan?
- Zijn er informatiebijeenkomsten over werken in het onderwijs?
- Kan ik ergens in gesprek over mijn toelaatbaarheid tot de lerarenopleiding?
- Zijn er organisaties die de overstap voor je regelen?
- Kan ik in gesprek komen met iemand die dit al eens eerder heeft gedaan?
- Kan ik met iemand sparren over welke activiteit voor mij het best passend is?
3. Beslissen
In deze fase neemt iemand het besluit om ervoor te gaan. Men heeft een goed beeld gekregen van het werk en de route daarnaartoe, en durft de sprong te wagen. Hij weet voor welke sector, beroep en benodigde route hij idealiter kiest. In de volgende fase gaat hij hiermee verder aan de slag.
4. Matchen
Nadat de beslissing is genomen gaat een overstapper definitief op zoek naar een plek. Dit kan een opleiding zijn met een stageplek, of een school die de overstapper in dienst wil nemen. In deze fase komen overstappers met de volgende inhoudelijke vragen:
- Hoe vind ik een school die bij me past?
- Welke school zit op mij te wachten?
- Kan ik gewoon op een vacature reageren?
- Wat kan ik verwachten van de begeleiding vanuit school?
- Kan ik onderhandelen over het salaris?
- Heb ik recht op studieverlof?
- Hoe zit het met die lesreductieregeling voor een zij-instromer?
- Wat zijn de verschillen tussen lerarenopleidingen?
- Wat is de deadline voor het aanmelden bij de opleiding?
- Hoe kan ik die subsidie aanvragen?
- Wat moet ik aanleveren om mijn toelaatbaarheid aan te tonen?
- Hoe kan ik aan de slag met het wegwerken van mijn vakinhoudelijke deficiënties?
- Bij welke instelling kan ik het beste mijn geschiktheidsonderzoek doen?
- Hoe laat ik zien wat ik al kan?
Al deze inhoudelijke vragen zijn weer te koppelen aan vragen over mogelijke faciliteiten:
- Is er een vacaturebank voor zij-instroomplekken?
- Is er juridische ondersteuning voor zij-instromers?
- Is er een overzicht van alle lerarenopleidingen?
- Zie ik daarin ook de inhoudelijke verschillen tussen de opleidingen?
- Kan ik mij centraal inschrijven voor het volgen van deficiëntie-vakken?
- Is er een overzicht van alle mogelijke subsidies?
- Is er een centraal punt met informatie over geschiktheidsonderzoeken?
5. Voorbereiden
Nadat ze hun plek hebben gevonden voor de start van hun traject, hebben ze vaak nog enkele weken of soms zelfs maanden voordat ze daadwerkelijk starten, waarin ze zich graag willen voorbereiden op deze start in het onderwijs. Dit brengt weer een heel nieuw scala aan vragen met zich mee, zoals:
- Wat staat me straks te wachten?
- Wat doe je in je eerste les?
- Wat zijn goede tips voor de start?
- Vond jij het ook spannend? Hoe pakte jij dat aan?
- Hoe kom ik in contact met mijn toekomstige collega’s?
- Wat moet ik allemaal regelen voordat de zomervakantie begint?
Ook hier horen weer gewenste faciliteiten bij:
- Kan ik alvast wat lezen, luisteren, kijken of doen om mij voor te bereiden?
- Zijn er online modules waar ik al kan leren over lesgeven?
- Waar vind ik gouden tips voor overstappers?
- Kan ik in contact komen met een ervaren overstapper om te sparren?
- Is er een checklist met dingen om te regelen op school voordat ik start?
6. Starten
Het is zover! De overstapper gaat eindelijk beginnen aan zijn eerste dag als leraar. Hij vindt het ontzettend spannend, maar heeft er ook veel zin in.
Een overzicht van de vragen en behoeften aan faciliteiten bij de overstapper voor fase 2 - 6, zoals uiteengezet in dit artikel.
Dit artikel is geschreven door
Sanne van Kempen
Oprichter en directeur
Wolf Weymiens
Programmacoördinator
Heb je vragen, opmerkingen of ideeën?
Heb je na het lezen van dit artikel een vraag, idee, of opmerking die je met ons wilt delen? Of sta je te trappelen om samen met ons iets op te zetten? We horen het graag!
neem contact opBlijf op de hoogte
Ontvang periodieke updates over onze projecten
Door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief, ga je akkoord met onze privacy voorwaarden.